Omkijken met Hilde (PA3EKW) en Koos (PA3BJV) Sportel

Afdelingsvoorzitterfamilie: 1986 – 1992 (PA3BJV) en 2003 – 2012 (PA3EKW)

Door: Eddy Krijger (PA0RSM)

Zo aan het eind van de reeks terugblikken met oud bestuursleden, heb ik dit keer mijn oog laten vallen op een paar “jongere ouderen”; Hilde Sportel-Jansen (PA3EKW) en haar man Koos Sportel (PA3BJV). Wie kent ze niet zou ik zeggen, maar toch komen er nog een paar leuke weetjes bij. Kortom; veel leesplezier door de teksten die mij werden aangeleverd!

Koos en Hilde zijn in 1972 getrouwd. Het gezin woonde aanvankelijk in een flatje op de Magelhaenstraat 18b (Jan Tuithof (PD0RDQ) was hun bovenbuurman), ze zijn daarna verhuisd naar Schothorst en begin 1990 naar een grote eengezinswoning in Zielhorst. De kinderen zijn inmiddels het huis uit, maar die hebben niet zoveel met radio begreep ik van ze. “Behalve onze zoon die heeft een 27 MHz setje op de tractor,” voegde Koos toe.

Nu we het over kinderen hebben; ooit waren zij dat zelf ook. Dus gaan we even verder in de tijd terug. Eigenlijk mag ik het niet aan een dame vragen, maar Hilde is een oudjaarskind van 1944. Haar wiegje stond in Hotel Zum Krone in het “Heilklimatischer Kurort” Rengsdorf. U raadt het al, dat is in Duitsland, deelstaat Rheinland Pfalz. Het ligt ten noorden van Koblenz. “Im Westerwald” vult Hilde aan,“maar mijn moeders familie komt uit de Eifel.” Voor de liefhebbers voeg ik een kaartje bij. Rengsdorf is QRA locator JO30RM…

Hilde’s vader kwam uit Achterveld. Tijdens de bezettingsjaren werd hij, net als vele andere jonge werkelozen, door de Arbeitseinsatz naar Duitsland gezonden. Daar heeft hij haar moeder leren kennen. Het gezin verhuisde in 1947 naar Achterveld waar Hilde opgroeide. Vader werd melkrijder en moeder ging werken in de porselein fabriek in het dorp.

Het verhaal van Koos begint op 19 februari 1949 in Hardenberg. Koos z’n moeder was een boerendochter uit Bruchterveld. Ik moet bekennen dat ik ook deze plaats moest opzoeken. Wikipedia schrijft daarover “landelijk gelegen” in het zuiden van de gemeente Hardenberg. En dan lees ik weer een clou: “Bruchterveld grenst ten oosten aan een uitloper van het Bentheimer Wald rond de grens met het Duitse Landkreis Grafschaft Bentheim”. Dus die jaarlijkse gang naar de DNAT in Bad Bentheim is dus ook een beetje “back to the roots.”

Z’n vader had destijds werk gevonden als zakkendrager in de haven aan de rivier de Vecht in Hardenberg. In 1951 verhuisde het gezin naar Muiden (NH), waar vader als patroonvuller werkte op de kruitfabriek “De Krijgsman”. “Niet geheel ongevaarlijk werk, want hij heeft drie grote explosies overleeft,” vult Koos aan.

Tien jaar later weer een verhuizing vanwege het werk, maar nu naar Amersfoort. Koos vader werd daar voorman bij het schoonmaakbedrijf Asito. In Amersfoort groeide Koos verder op en ging in de jaren ’60 naar de Ambachtsschool aan de Kaliumweg, met als studierichting electrotechniek.

Over zijn werkzame leven vertelt Koos: “na de Ambachtsschool, ben ik in militaire dienst gegaan. M’n vader sprak ‘in het leger kun je nog wat leren’. Zo gezegd zo gedaan; na de opleiding een vervolg vakopleiding V.E.V. Radio monteur gedaan en daarna overgeplaatst naar het Duitse Seedorf. Waar ik vier jaar als radiomonteur bij 103 Verkenningsbataljon heb gediend. Weer terug in Amersfoort, als burger werknemer doorgegaan bij Defensie op de Bernhardkazerne, waar ik in 2014 met pensioen mocht gaan.”

Hoe we elkaar hebben leren kennen? Nou dat zit zo; ik werkte bij Defensie samen met Jan Tuithof, Jan wist mij te vertellen dat bij zijn alleen wonende buurvrouw (Hilde) haar TV defect was. Dus ik op een regenachtige septemberavond (ik weet het nog goed: 16 september 1972) naar Jan, samen gingen we naar een verdieping lager, belden aan en daar stond ze. Toen is er iets gebeurt wat de rest van mijn leven veranderd heeft. Nou die TV is nooit gerepareerd. Ik ben naar Anthonie van Ravenhorst gegaan en een mooie tv gekocht. Drie maanden later op 21 december 1972, waren we getrouwd!” Hilde voegt toe: “geen moetje hoor, want de eerste kwam pas in 1974”. Koos vervolgt: “Ik weet nog goed dat toen ik bij Hilde thuis werd geïntroduceerd als ‘radioamateur’ en dat haar moeder dat niet prettig vond. Maar dat had een voorgeschiedenis uit de laatste oorlogsmaanden. Hun dorp werd op een gegeven moment gebombardeerd doordat een “geheim Funker” aanvalsdoelen had doorgeseind naar de geallieerden. Deze traumatische gebeurtenis is Hilde’s moeder altijd bijgebleven, maar het is later allemaal goed gekomen tussen mij en moeder Barbara.”

Ik begrijp hieruit dat Hilde pas radioactief geworden is nadat ze Koos leerde kennen. Dus maar even aan Koos vragen wanneer hij interesse kreeg voor de radiotechniek. “Dat was vanwege Dr. Blan en de Amroh radiofabriek in Muiden, dus daar werd het radiozaad gezaaid, later in Amersfoort werd ook de Jampot ontvanger van Dr. Blan gebouwd.”

Na deze opwarmer kwam Koos in de comfortzone en vervolgde hij: “begin jaren ’70 was mijn hobby de 27 MHz band, eerst actief in AM en EZB. Samen met Jan Tuithof, heb ik allerlei soorten antennes gemaakt. Ik woonde dus bij Jan in dezelfde flat aan de Magelhaenstraat. Daar heb ik ook voor het eerst kennis gemaakt met de 2 meterband en hoorde ik in Amplitude Modulatie Henk de Ronde (PA0JMD) met Peter van Werkhoven (PA0IY) in QSO.

Toen wij verhuisden naar de Turpijnplaats kwam de 27 MHz verder tot ontwikkeling met antennes op het balkon. In 27MHz club verband heb ik aan vele protestacties meegedaan om bij staatssecretaris van Hulten de 27 MHz vrij te krijgen, maar ook in de tijd dat Neelie Smit-Kroes in de regering zat protesteerden wij. Toen kwam er een oplossing; een D-machtiging met zes kanalen op de 2 meter. Dat was wel even wennen en het duurde dan ook nog een paar maanden alvorens we tot inzicht kwamen. Dus met de studie voor de D-machtiging begonnen bij de heer Joman, achter in zijn electrozaak aan de Vermeerstraat. Tijdens die studie kon je een TR-7200G van Kenwood bestellen en die mocht je dan op afbetaling betalen, ik heb dat toen gedaan samen met de studiegenoten.

In het voorjaar van 1977 heb ik examen gedaan in de Jaarbeurshallen van Utrecht samen met 2270 mede kandidaten het examen afgelegd, GESLAAGD!!! Na honderd dagen wachten kreeg ik de roepletters PD0DFN, de nieuwe zender was afbetaald en nu de band op! Later begon het weer te kriebelen want dat SSB op 2 meter is toch ook wel mooi. Dus studeren maar weer met goed resultaat; PE1BZO werd de nieuwe call.

Maar toen zei Hilde, wat jij kan kan ik ook!!! Dus op cursus bij Peter Stuart (PE1DSW) en Dolf Butselaar (PE1AAP) in het van Randwijckhuis. Dat ging goed en Hilde werd PD0LVK, zij heeft veel verbindingen gemaakt met deze call en later onder de call PE1LDV, zelfs heeft zij de Regiocontest gewonnen! Dus Hilde ging er helemaal voor.”

Koos was inmiddels samen met Jan Willem Walraven-Borst (PE1CLP) begonnen aan het leren van morse. Dat werd elke week naar Hilversum. Ze studeerden in de oude studio Santbergen en thuis waren ze elke dag om 20:30 uur op 144.100 MHz zo’n 45 minuten naar elkaar aan het seinen en nemen zonder te spreken. Dat hebben ze een jaar volgehouden en toen werd de call voor Jan-Willem PA3BHQ en Koos PA3BJV.

Deze studie bracht ze op het idee om zelf een morsecursus te starten in Amersfoort. Ze vonden John Piek (PA0ETE) bereid om een CW cursus voor hun te maken op zijn TRS80 computer. Elke donderdagavond, zond hij de nieuwe les over de 2 meter band naar de keukentafel. Daar stond niet alleen de ontvanger om de les binnen te halen, maar ook een cassetterecorder die alle lessen keurig opnam. De leerlingen draaiden ook via hun cassetterecorders de lessen en zo kon de dagelijkse training beginnen.

Deze CW cursus is nu na 42 jaar nog steeds actief. Helaas is Jan-Willem (PA3BHQ) ons ontvallen. Ron de Vries (PA3DAM) en Hilde hebben zijn taak van het begeleiden van cursisten overgenomen.

“Hilde dacht”, zo vervolgt Koos, “dat CW wil ik ook, maar geef je eigen vrouw maar eens CW les!? Dat is een bijna onbegonnen zaak, maar het is toch gelukt. Alhoewel, bijna niet, want zes weken voor haar CW examen brak ze haar pols. Dus met de niet getrainde hand verder ploeteren. We gingen naar het examen, maar ze zou niet deelnemen, dus ze was daar alleen voor de begeleiding van de leerlingen. Groot was mijn verbazing toen Hilde opeens opstond en verdween in de examenzaal en later als A-amateur naar buiten kwam! Het werd PA3EKW. Zo zijn we dus tot onze machtigingen gekomen.”

Zoals eerder gezegd is Hilde een verbindelaar en Koos wat meer een bouwer. Dat komt mooi samen in de volgende anekdote: “Dat was bij een eerste verbinding, na het gereed komen van mijn zelfbouw transverter. Een van 2 meter naar 20 meter; ik schakel het apparaat in op de keukentafel en uit de luidspreker van mijn Yaesu FT290 2 meter achterset komt het onmiskenbare korte golf geluid van de 20 meter band! Ik was trots en ik hoorde VE3JPP, Peter een ‘weg gelopen’ Nederlander, ik waagde het om hem aan te roepen met 20 milliwatt op de 2 element HF-beam, hij hoorde mij niet. Dus vraag ik aan Hilde om het eens te proberen en zowaar; na twee keer roepen hoorde hij Hilde! Kortom; een kort QSO maakte duidelijk dat mijn bouwwerk werkte. Met 20 milliwatt de grote plas over! Helemaal toen hij zei: ‘mijn power is 1500 Watt’. Hij was verbaasd toen Hilde zei; ‘mijn power is 20 milli Watt uit een 2N1613 torretje’!

Ook mijn bouwwerken op 10 GHz samen met Bert Delmaar (PA3AGW), waren voor mij een grote stap, met Gunn diode’s in een WG 16 Golfpijp, in 1979 een bouwsel gemaakt op het gaspitje van Hilde in de keuken op de Turpijnplaats, zijn voor mij fantastische herinneringen om op terug te kijken. Een echte zendontvanger heb ik er toen mee gemaakt en het werkte ook nog!!!”

In de loop de jaren is er dus heel wat gebouwd. Dat is ook terug te zien op de foto’s. In Zielhorst is hun zolder geheel voor de radiohobby ingericht.

Koos was tussen 1985-1992 onze afdelingsvoorzitter. Hij nam de voorzittersfunctie over van Juul Geleick (PE0GJG). Koos wist niet meer waarom hij voorzitter werd, maar wel dat het was om onze VERON afdeling verder te dragen. Voor die tijd, vanaf 1984, waren Koos en Hilde al actief op landelijk niveau. Zoals bijvoorbeeld als medewerkers op de Dag van de Radio Amateur en bij het VERON Pinksterkamp met opbouw en administratie, met tussen 2005 en 2015 de volledige organisatie. Hilde was jaren lang in Leusden de stem van Radio AA en Koos gaf ondersteuning aan de Radio AA techniek. Voor dit alles zijn zij beide terecht door de VERON onderscheiden met de “Gouden Speld”, vervolgens benoemd tot landelijk “Amateur van het Jaar 2008” en in 2016 “Lid van Verdienste” voor het leven.

Terug naar Koos en het afdelingsbestuur dat bestond tussen 1985 en 1992 in verschillende samenstellingen uit secretaris: George d’Arnaud (PA3BIX), Herman Seubring (PA3EPT), Gerard van Buuren (PA0BUR), Hans de Jong (PB0AMH); penningmeester: Cor van de Wetering (PA3COM), Joop Lagemaat (PE1LGG); leden: Rinus Doeland (PA3AZH), Dominic Hoogsteder (PD0LDC), Frank van Hamersveld (PA3DTX), Jan van Dalum (PE1JHU), Henk Warnitz (PE1LIO), Jaap van Nieuwkerk (PD0DBD), Willem Polhout (NL10330), Fred Broné (PD0DMN), Sjaak Kamerbeek (PE1AQZ), Jan Spierenburg (PD0AUQ) en Hans Verberne (PA3GDQ).

Hilde was in 2002 al als bestuurslid actief, toen het jaar daarop de voorzittersfunctie vacant kwam nam zij de voorzittershamer over. Tussen 2003 en 2012 was ze afdelingsvoorzitter met wisselende samenstellingen. Even wat namen: secretaris: Ron van der Velden (PA3HBI), Bart van Gorp (PA3CSX), Gert van Loo (PA2LO); penningmeester: Tijmen de Jong (PA3GRM), Roel Craanen (PB0ACU); leden: Hans Witjes (PA2JWN, Gerard Overbosch (PD5GO), Frans Snoeks (PE1NET), Eddy Krijger (PA0RSM), Ron de Vries (PA3DAM), Henk Teubler (PA1HT), Edwin de Looze (PA1EDL) en Adriaan van den Brink (PA1LIO).

Vanuit de afdeling Amersfoort werd door hen beiden meegedaan aan verschillende activiteiten. Zo waren ze eind 70er jaren actief bij PA6KEI en hebben aan alle JOTA’s meegewerkt bij de Karel Doorman groep. Verder verleende zij medewerking aan de laatste uitzending van Radio Nederland Wereldomroep, waren jaren lang begeleidingstation bij de ballonvossenjacht en namen deel aan de slotuitzending van Scheveningen Radio vanuit Radio Kootwijk.

Tot slot

Koos en Hilde zijn nog steeds actief tijdens contesten en helpen ze bij de PACC contest met het opbouwen van het station en nemen actief deel aan deze contest. Verder heeft Hilde jaren lang het depot van het VERON servicebureau beheerd, de VAM onder haar hoede gehad en doet ze nog steeds de barbediening in ontmoetingscentrum De Herberg. Koos is al jaren actief als de veilingmeester van de afdeling, waar hij met verve artikelen aanprijst en aan de man brengt. En verder geven zij, zoals eerder vermeld, samen met Ron (PA3DAM) de morsecursus in Bunschoten.

Dus wees nu niet bang dat Koos en Hilde na hun pensionering aan het afbouwen zijn, want zo vertrouwde Hilde mij toe: “mijn tweede hobby is onder andere Geocachen, handwerken (breien, haken) en zingen samen met Koos in het Middelpuntkoor. Koos doet ook aan amateur video filmen en is bestuurslid van de Filmclub ‘De Eemfilmers’. Daarnaast zijn we samen ook vaak op reis; dus nog een hobby!”

Dus nu begrijpt u de reden dat het stukje over hen “Omkijken” heet.

Geraadpleegde bronnen:

• https://de.wikipedia.org/wiki/Rengsdorf
• https://nl.wikipedia.org/wiki/Bruchterveld
• https://nl.wikipedia.org/wiki/Achterveld_(Leusden)
• http://www.rigpix.com/kenwood/tr7200g.htm
• https://a03.veron.nl/historisch-overzicht/
• ontwerp QSL-kaart PD0LVK is van Fred Broné (PA3GSJ)
• ontwerp gezamenlijke QSL-kaart is van Hans Witjes (PA2JWN)