Aanloop tot de oprichting (1939 – 1945) van de VERON Amersfoort

/in /door

Door Eddy Krijger (PA0RSM)

Met het oog op ons 75-jarig bestaan, heb ik samen met onze archivaris Frank – PA3DTX, gepoogd de omstandigheden te schetsen waaronder onze VERON afdeling is ontstaan.

Het begint natuurlijk met radioamateurs en/of geïnteresseerden. Immers zonder leden geen vereniging. Bekend is dat vlak voor de oorlog ongeveer 455 radioamateurs een zendmachtiging hadden. De concentratie of spreiding over Nederland is te zien op het bijgevoegde landkaartje. Volgens de zendmachtigingenlijst uit 1939 woonde veertien personen daarvan in onze regio Amersfoort en omstreken.

ROEPLETTERS NAAM ADRES WOONPLAATS
PA0AX T.T. Winkler Jr. Westerlaan 41 DE BILT
PA0FG H. A. Fugers Kerkstraat 3 SOEST
PA0FT F.E.J. Thijssen Gregoriuslaan 16 BILTHOVEN
PA0KE J.A. Koster Soembastraat 17 AMERSFOORT
PA0KSK I.G. Knottnerus Jr. Vosseveldlaan 35 SOEST
PA0MJ J. Fortuin Woestijgerweg 142 AMERSFOORT
PA0OE F. Bennik Jr. Kamp 29 AMERSFOORT
PA0QF P.M. Huybregsen Stationsweg 517 WOUDENBERG
PA0RJ R.J. Brettschneider Lt. Koppenlaan 5 SOESTERBERG
PA0TH Th. A. van Keulen F 55 – (nu: Hamersveldseweg 67) HAMERSVELD
PA0WC W. H. de Beaufort Bergstraat 41 AMERSFOORT
PA0WD W. S. F. Draisma Stationstraat 53 AMERSFOORT
PA0WG Jhr. P.J.H. Röell p.a. Bergstraat 41 AMERSFOORT
PA0WT J. M. F. A. van Dijk Van Limburg Stirumlaan 20 AMERSFOORT

Buiten de Vereniging Arbeiders Radio Amateurs (VARA omroep) telde Nederland drie “echte” radioamateurverenigingen. Hun namen lees ik in “de wording van de VERON” uit 1945:

• N.V.V.R. (de Nederlandsche Vereeniging Voor Radiotelegrafie) opgericht in 1916.
• N.V.I.R. (de Nederlandsche Vereeniging voor Internationaal Radioamateurisme) opgericht in 1928.
• V.U.K.A. (de Vereenigde Ultra-Kortegolf Amateurs) opgericht in 1934.

De NVVR heeft de langste ontstaansgeschiedenis, met ook een afdeling in Amersfoort, dat valt op te maken uit de eerste vermelding in Radio Expres van 19 april 1923.

De andere ontstonden kennelijk door een behoefte aan andere doelstellingen. Hier waren voornamelijk leden van de NVIR actief (tenminste acht van de dertien hierboven genoemde zendamateurs).

Maar de NVIR onderafdeling Amersfoort, hield op 7 december 1937 al haar eerste bijeenkomst, dat valt op te maken uit het blad CQ-NVIR van december 1937.

Onderafdeeling Amersfoort.
Zooals bekend, is de Afd. Centrum in onderafdeelingen gesplitst. De eerste bijeenkomst van de onderafd. Amersfoort — bestaande uit de hams in Amersfoort, Baarn, Soest, — Woudenberg en Leusden — werd gehouden in Café „Bosch en Heide” (aan den weg Amersfoort-Doorn) op den 7en dezer. Alhoewel lang niet allen aanwezig waren, heerschte er een enthousiaste stemming.
KSK had allerlei brochures van Amerikaansche firma’s medegebracht, welke met kwistige hand onder de aanwezigen „ter inzage” verspreid werden! Ook wist ondergeteekende beslag te leggen op een paar afleveringen van QST! Onderwerpen van bespreking waren o.a. „Luchtbescherming” en 5 meter activiteit.
Zoo werd afgesproken, om alle hams van de onderafd. aan te sporen tot het bouwen resp. in bedrijf stellen van 5 m apparatuur (ongestuurde zenders zullen “taboe” zijn, hi!), zoodat we binnen niet al te langen tijd op bepaalde tijden naast de maandelijksche visual-QSO’s ook „ragchewparties” kunnen houden ! pse hw, om’s ?
Tenslotte werd besloten, om geregeld elken derden Maandag van de maand te vergaderen, op dezelfde plaats en tijd.
Thans verwachten wij allen dus op 17 Jan. a.s. om 8 uur n.m. in Café „Bosch en Heide”, gelegen aan den weg Doorn-Amersfoort, plm. 100 m Zuidelijker dan Hotel „Waterloo”’.

WG

In een krantenknipsel uit het Amersfoorts Dagblad van 1939, lees ik de oprichting van een echte lokale NVIR afdeling in Amersfoort.

Afdeeling Amersfoort.
Daar zich den laatsten tijd in Amersfoort en omgeving de behoefte deed gevoelen om een echte Afdeeling der N.V.I.R. te vormen, is thans op 27 Maart jl. deze Afdeeling officieel opgericht. Het Bestuur bestaat uit:
PA0KSK, voorzitter, PAoWG secretaris-penningmeester en PAoKE commissaris.
Wij wenschen onze nieuwe Afdeeling veel succes en zijn ervan overtuigd dat het onder fb leiding niet anders dan uitstekend moet gaan.
HOOFDBESTUUR. (4 – 1939)

De VUKA was in onze regio als “afdeling Centrum” actief en is opgericht 16 december 1939.

3. Afd. “Centrum”
De lezers zullen wel vreemd opkijken, omdat hier voor het eerst wordt gesproken van afd. “Centrum”. Maar een drukfout is het niet. Tot ons genoegen kunnen we mededeelen dat op 16 Dec. de afd. “Centrum”, na lang wik ken en wegen, is opgericht. Ondanks het zeer slechte weer waren toch een 15-tal liefhebber komen opdagen, en er werden spijkers met koppen geslagen. Nadat de oprichting een feit was geworden werd het volgende voorlopige bestuur gekozen: Voorz. W. F. Engel; Secr H. J. L Poort; Penn. L. H. R. v. d. Woude.
OM Tjebbes hielp ons uit de moeilijkheid van een geschikt vergaderlokaal. Met voortvarendheid is gewerkt aan de afd. shack: Boulevard 1, Zeist. Alle leden aan het werk om onze afdeeling sterk te maken !!
H. J. L Poort, secr.


Deze VUKA afdeling hield bijeenkomsten bij de leden thuis, zo zie ik in de verschillende afdelingsberichten.

Afd. Centrum op 5-1-1941.
Toen ondergeteekende op de juiste tijd in Amersfoort voor het huis van OM Engel arriveerde, stonden vóór het huis een aantal leden te wachten met de mededeeling, dat onze voorzitter niet aanwezig was! Daar stonden we met ons allen in de kou, wat nu?
Edoch, als de nood het hoogst is, is de redding nabij. Dat bleek ook nu weer, want zie, daar kwam OM Visser als onze reddende engel opdagen, en bood toen aan om de vergadering in zijn shack te houden, welk aanbod met groote vreugde werd begroet.
Aldus ging het illustere gezelschap den kortsten weg naar het hulis van L-400, die ons dwars door een soort oerwoud leidde, wat aan enkelen de opmerking ontlokte, dat het wel een Vossejacht leek.
Eenmaal aangekomen opende OM Hamel de vergadering welke nu in snel tempo werd afgewerkt. Na de voorlezing van de notulen volgde een demonstratie van een fb. ontvanger van OM de Vries, welke zeer veel belangstelling trok, temeer, daar de resultaten werden bereikt met een antenne, die haastiglijk werd gefabriceerd door de shack en de garage.
Hierna hield OM Hamel het vervolg van zijn lezing over Accu’s, waarna de pauze volgde. Hier wachtte ons weer een verrassing, want de OW van OM Visser vergastte ieder op een tweetal koppen thee, ondanks het feit, dat zij er heel niet op gerekend had, bezoek te krijgen. Hulde aan deze OW.
Na de pauze demonstreerde OM Choufour een zeer handig lampenmeetapparaat, waarvan we natuurlijk een beschrijving verwachten in Vuka-Nieuws.
Hierna volgde nog een gezellig onderling qso, waarna OM Engel die later was komen opdagen, de vergadering sloot. De Secr.

De naam van het Amersfoortse VUKA lid 059, dhr. W.F. Engel jr. met zijn foto erbij, is een zeer interessante archief vondst!

Nuttige wenken voor amateurs
Maandelijkse revue van tips en wenken op radiogebied, ingezonden door lezers. die ook gaarne het hunne bijdragen in de samenstelling van ons lijfblad VUKA-NIEUWS.
WEES ACTIEF! Doe mee en stuur ons Uwe bijdrage voor deze rubriek! Op deze wijze werkt gij mede aan Uw eigen radioblad!
1. Cement voor cones-reparatie.
Daar het tegenwoordig moeilijk is om aan materiaal te komen, zal ik hier iets vertellen van mijn ervaringen bij het repareeren van conussen van electrodynamische luidsprekers.
Wanneer conus-cement niet in den handel verkrijgbaar is, dan kunnen we dit zelf gemakkelijk maken door celluloid op te lossen in aceton. Celluloid kunnen we verkrijgen door bijv. een oude tandenborstel te sloopen of een ander voorwerp van celluloid te nemen. Dit celluloid knippen we in zoo klein mogelijke stukjes. Is aceton niet verkrijgbaar bij de drogist of apotheker, dan hebben we nog een kansje, dat een parfumeriezaak nog eenige voorraad heeft, aangezien aceton een artikel is, dat ook door yl’s wordt gebruikt ter verwijdering van oude nagellak. . .
Deze oplossing moet zoo dun zijn, dat het met een kwastje is te bestrijken. De samen te voegen deelen moeten eerst goed schoongemaakt worden; vervolgens bestrijken we deze eenmaal met de opgeloste celluloid. Is het nu iets droog geworden, dan bestrijken wij het nogmaals. Deze twee laagjes laten we eerst goed drogen. dan pas wordt een derde laagje aangebracht.
W. F. Engel Jr.. L-059, Amersfoort. (VUKA – 10-1941)

Uit alles blijkt dat hij zeer actief was in het organiseren van allerlei activiteiten. Zo noemt hij zich bij een door hem opgerichte Fotoclub “manager” (en ik maar denken dat dit woord in “onze tijd” gebruikelijk was . . . Hi).

Zoals bekend werden in de mobilisatietijd alle zendmachtigingen door de Nederlandse overheid ingetrokken. De bezetter deed daar eind 1941 “nog een schepje boven op”. Alle drie radioamateurverenigingen werden onder toezicht gesteld, zo lees ik in het Amersfoorts Dagblad van 27 november 1941. De NVIR en de andere verenigingen (VUKA en NVVR) bleven op papier nog wel bestaan.

Per 1 Januari 1942 werden onze verenigingen onder druk van den bezetter opgeheven en hun bezittingen in beslag genomen, zodat het verenigingsverband was verbroken.

De periode 1944 t/m 1947 “De oprichting van VERON afdeling Amersfoort” en “Wie waren onze eerste naoorlogse radioamateurs en waar kwamen ze vandaan?” komen in het vervolg van dit artikel aanbod.

Heeft u nog aanvullingen of foto’s, QSL-kaarten of andere informatie over onze afdeling houd ik mij aanbevolen 

In deze reeks zijn verschenen:

Aanloop tot de oprichting (1939 – 1945) van de VERON Amersfoort (deel 1)
De Amersfoortse VERON oprichtingsdelegatie (deel 2)
De eerste naoorlogse jaren van activiteit in de afdeling (regio) Amersfoort
(deel 3)
VERON afdeling Amersfoort tussen 1950–1970 (deel 4)
VERON afdeling Amersfoort tussen 1970–1977 (deel 5)

Bronnen:

  • PA0SE – 50 jaar VERON, 100 jaar Radio en Encyclopædie voor radio-luisteraars [1939]
  • https://www.delpher.nl/nl/boeken/view?identifier=MMKB06:000002749:00387&query=%22Th.+A.+van+Keulen%22&coll=boeken
  • De wording van de Veron Notulenboekje november 1945
  • verslag van de lezing “60 jaar VERON”
  • 2015 70 jaar VERON serie “het ontstaan van de VERON” – PA3AGF (PA0AGF)
  • website a03.veron.nl > afdeling > archief
  • https://archiefeemland.courant.nu/issue/ADA/1942-01-
  • https://a03.veron.nl/radiozendgroep-activiteiten-in-amersfoort-en-omstreken-tijdens-de-tweede-wereldoorlog/
  • http://nvhrbiblio.nl/biblio/tijdschrift/Radio%20Expres/1930/Radio%20Expres%201930-02-OCR.pdf
  • Historische QSL-kaarten verzameling PA0YDE. Gerard Nieboer