VERON afdeling Amersfoort tussen 1950–1970
Door Eddy Krijger (PA0RSM)
In eerdere artikelen heb ik het ontstaan van onze afdeling tussen 1939 en 1950 in drie delen beschreven. Daarna heb ik, vanwege ons 75-jarige jubileum, ook een aantal terugblikken gemaakt met een aantal oud bestuursleden. Daarbij ging terugblik van Wout Koolstra (PA0PHK) het verst terug in de tijd. Helaas zijn de bestuursleden van vóór 1970 inmiddels overleden.
Om het beeld toch compleet te maken, zullen we het “zwarte gat” moeten invullen met gegevens uit het standaardwerk “50 jaar VERON – 100 jaar Radio”, ons A03 archief, de Electron en het Archief Eemland. Gelukkig zijn er ook nog een paar “stamoudsten”, die in hun jonge jaren nog iets meegemaakt hebben van onze afdeling in de “sixties”. Daarmee hoop ik met hun aanwijzingen op het goede spoor gezet te worden en kan ik hun verhaal als anekdote toevoegen.
De jaren ’50 en ‘60
In deze periode ontstonden allerlei nieuwe technische ontwikkelingen. De jaren ’50 kenmerkten zich vooral door de wederopbouw en van de weeromstuit een afname van de beschikbare vrije tijd. Pas vanaf 1961 kwam er voor velen weer meer vrije tijd beschikbaar, door de invoering van de vijf daagse werkweek.
Zendmachtigingen
Het totaal aantal uitgegeven zendmachtigingen in Nederland waren in 1939 nog maar 455. In 1950 was dat aantal verdubbeld naar circa 1000 en in het jaar 1970 telde we er rond 2000. Op 1 januari 1952 werd de A-machtiging ingevoerd met 12 woorden per minuut morse en een hoger zendvermogen. De oudere machtiginghouders (met 8 woorden per minuut morse) kregen zondermeer de B-machtiging. Tegelijkertijd kwam er ook een C-machtiging voor 420 MHz en hoger, maar zonder morse.
Met ingang van 26 januari 1956 mochten de C-machtiginghouders ook op 144-146 MHz uitkomen. De bestaande B-machtiginghouders kregen in 1958 de mogelijkheid zonder aanvullend examen de A-machtiging aan te vragen.
Op de grafiek van OM Grimbergen (PA0LQ, SK) is het effect van de invoering van de B- en C- machtiging pas goed te zien nà 1960 en dan nog met name grote toename van C-machtigingen (zonder morse). Deze machtiging blijkt erg populair bij de naoorlogse “babyboomers” generatie. Zij groeiden op in die jaren ’50 met veel techniek en in de jaren ’60 met toenemende luxe en vrijheden.
Zendmachtigingen in onze regio
Tussen 1950 en 1970 hadden we 75 PAo zendmachtigingen. Een deel was van vóór 1950, maar van 69 nieuwe zendmachtigingen heb ik een grafiek als functie van de tijd gemaakt.
Ledenaantallen
In 1970 waren er landelijk dus 2000 zendmachtigingen, in dat jaar telde de VERON 3254 leden. Daarvan waren er 60 lid in onze afdeling Amersfoort. Van de VRZA heb ik helaas geen cijfers gevonden.
Uit het VR stukken archief van Jan Hoek (PA0JNH) ontving ik de ledenaantallen per jaar. Ons afdelingsledenaantal loopt ogenschijnlijk redelijk in de pas met de landelijke trend van de ledenaantallen. Wel zitten in onze VR rapportages enkele hiaten.
Over de landelijke terugloop van het aantal leden lees ik in het boek “50 jaar VERON – 100 jaar Radio” over de jaren ’50: “Financiële redenen speelde een belangrijke rol”. Voor de oorlog was het niet zo gebruikelijk om in één keer de contributie vooruit te betalen. Maar het verhogen van de contributie in 1951 was wel een van de belangrijkste redenen van opzeggen.
Daarnaast ontstond er, vanwege verschillen in doelstellingen, op 23 november 1951 een afsplitsing en de oprichting van de VRZA. Een lagere contributie en het weekblad CQ-PA was hun sterkste troef.
Het is mij niet bekend of en hoeveel van onze afdelingsleden om die redenen hebben opgezegd.
Onze curve 1950 – 1970
Vergroten we de schaal van onze afdeling ledenaantallen grafiek, dan zien we een opmerkelijk variatie. In vijf jaar tijd, op een ledenbestand van 65, een verloop van ruim twintig leden! Dit vraagt om nader onderzoek.
Deze grafiek is uiteraard de som van de instroom en uitstroom van leden. Ledenaantallen kunnen uiteraard wijzigen door allerlei omstandigheden, maar ik geef hier een aantal mogelijkheden aan die deze sterke wijziging in ledenaantallen kunnen verklaren.
- uitstroom
Van de uitstroom van bijna 20 leden, kunnen er vijf verklaard worden met de gegevens van vervallen roepletters. Zo vervielen tussen 1951–1956 de roepletters van: PA0ZR, PA0FM, PA0WC, PA0WJ, PA0AAF. Van PA0ZR (>VE1ABS) en PA0FM is bekend dat zij naar Canada emigreerde. Voor de andere kan verandering van interesse de reden zijn, maar ook “natuurlijk-verloop”.
De eerder genoemde oprichting van de VRZA kan ook een reden zijn, maar daar heb ik geen gegevens van gevonden. Verder valt mij op dat veel nieuwe leden de kazernes in onze regio als adres hebben. Bekend is dat militairpersoneel regelmatig overgeplaatst wordt. Van hun in- en uitverhuizingen heb ik geen gegevens. Over het binden en vasthouden van de bestaande leden doormiddel van activiteiten, schrijf ik een apart hoofdstukje.
- toestroom
Mogelijk is er in de begin jaren ’50 spraken van een stagnatie op de toestroom, omdat de potentiële nieuwe leden immers in de crisisjaren ’30 waren geboren. Bekend is dat de geboortecijfers in de crisis en bezettingsjaren lager waren. De demografische opbouw van de bevolking kan dus ook een verklaring zijn. Wat de ledentoename vanaf 1965 door de naoorlogse ”babyboom” ook zou kunnen verklaren.
Ballotage nieuwe leden
Zoals in een vorig artikel beschreven is ballotage medio 1947 ingevoerd. Sinds die tijd worden aspirant leden in Electron gepubliceerd. Het HB schreef overigens wel: “Candidaatleden worden niet in de ballotagelijst opgenomen, wanneer hun contributie nog niet is betaald”. In de jaren 1950–1970 traden totaal 126 leden toe tot de afdeling Amersfoort en omstreken. Die lijst is dus te lang om hier te publiceren, maar een aantal bekende namen wil ik toch even naar voren brengen.
Electron-blz | Naam | adres | plaats |
1950-138 | B. Kerkhoff | Lange Brinkweg 49e | Soest |
1951-482 | J.H. Over | a/b Hr. Ms. “Vliestroom” | Amersfoort |
1951-76 | E. Th. Smink | Aldegondestr. 53 | Amersfoort |
1955-27 | G. J. v. d. Groot | Vincent van Goghstraat 8 | Baarn |
1956-383 | A. H. J. Claessen | Baron van Nagellstraat 51 | Voorthuizen |
1961-11 | L. v. d. Knaap | Leuvenumseweg 59 | Harderwijk |
1963-218 | H. G. Koffijberg | Putterweg 37 | Garderen |
1963-277 | H. J. Peters | Haydnstraat 59-b | Amersfoort |
1965-115 | A. W. Peters-Blok | Haydnstraat 59-b | Amersfoort |
1965-320 | F. W. de Feber | Vlasakkerweg 46 | Amersfoort |
1965-320 | A. Meijer | Voorthuizerstraat 75 | Putten |
1965-320 | J. E. W. Mulder | Celsiusstraat 6 | Amersfoort |
1966-322 | J.W. van Essen | Marnixlaan 80 | Amersfoort |
1966-322 | F. E. A.M. Vorstermans | Sint Radboudstraat 37 | Amersfoort |
1966-65 | J.B. Th. Hugenholtz | Molenstraat 58 | Spakenburg |
1967-194 | G. J. van Dijen | Kruiskamp 116 | Amersfoort |
Terecht maakte het HB ooit de opmerking: “de ballotagelijst van vandaag is ‘t bestuur van morgen”.
Regionale spreiding van onze nieuwe leden
Het is interessant om eens te kijken waar al die 126 nieuwe leden woonden. Ik vind het opvallend dat naast Amersfoort vooral Soest (met Soesterberg, Soestduinen en Soestdijk) en Harderwijk de grootste concentraties telden. De ligging van een aantal grote kazernes zal hier debet aan zijn.
Contributie
Jaar | Gulden (NLG) | NLG/2,20371 |
1945 | 10,- | € 4,54 |
1951 | 12,- | € 5,45 |
1956 | 15,- | € 6,81 |
1961 | 16,- | € 7,26 |
1964 | 18,- | € 8,17 |
1965 | 20,- | € 9,08 |
1966 | 22,50 | € 10,21 |
1968 | 25,- | € 11,34 |
1970 | 27,50 | € 12,48 |
Naast de activiteiten in de afdeling, was een andere belangrijke factor om lid worden (of te blijven) de hoogte van de contributie. Dat bleek vooral na die eerste contributieverhoging van 1951 en dat was goed terug te zien in onze ledenaantallen.
Maar daarna zijn er ook nog een aantal contributie aanpassingen geweest. Ik heb ze even voor u in een tabel gezet.
Financiële afdracht naar de afdeling
De afdelingen ontvangen van het HB een financiële afdracht van lidmaatschapsgeld, waarmee de afdelingen hun activiteiten bekostigen. Onze landelijk algemeen penningmeester Peter de Bruin (PA3CWS) gaf mij inzicht in de VERON afdrachtgeschiedenis. Van een van zijn voorgangers had hij nog een brief uit 1978. De afdracht is “dakpansgewijs” opgebouwd zo blijkt uit deze passage. Ik vernam dat deze berekening vandaag de dag nog steeds wordt toegepast.
In het boek “50 jaar VERON – 100 jaar Radio” (blz. 230) lees ik die afdracht rekenmethode “1978” voor die tijd al verschillende malen was aangepast.
Begon men in 1945 aanvankelijk met een afdracht per lid van 25%, maar op de derde VR vergadering van 17 november 1946 werd dit verdeelsysteem voor het eerst gewijzigd en daarna nog drie keer; om precies te zijn in 1955, 1960 en 1968. Dit zuinige HB-beleid had, naast nog een aantal bezuinigingen, tot doel de VERON financieel gezond te houden.
Om te zien hoeveel onze afdeling per jaar te besteden had, heb ik de afdracht berekening even in een spreadsheet gezet.
Deze grafiek heb ik indicatief doorgerekend met de huidige rekenmethode van “1978”. Vanwege de eerdere wijzigingen ik de afdrachtberekening, zal de werkelijke afdracht aan onze afdeling iets hoger zijn dan nu weergegeven.
Overigens, van OM Henk de Ronde (PA0JMD ), afdelingssecretaris 1980–1981, vernam ik dat onze afdeling in de jaren ’60 “straatarm” was. Soms werd aan het einde van een afdelingsavond om een financiële bijdrage gevraagd. Dat “met de pet rondgaan” vond ik ook terug in dit afdelingsverslag.
Helaas heb ik geen financiële afdelingsverslagen gevonden, dus weet ik niet aan welke activiteiten dat afdrachtgeld op ging. Dat brengt mij op het volgende hoofdstuk; onze afdelingsbesturen tussen 1950 en 1970.
Samenstelling Afdelingsbestuur
Uit ons A03 archief (https://a03.veron.nl/historisch-overzicht/) haal ik een fraai overzicht van onze bestuursleden tussen 1950–1970. Uit ervaring is gebleken dat de omvang van een bestuur vaak een weerspiegeling voor de activiteit in een afdeling. Van 1950 tot 1964 had de afdeling Amersfoort minimaal een dagelijks bestuur. Vanaf 1964 werden er meer activiteiten ontwikkeld, met als gevolg een bestuuruitbreiding met leden.
“Amersfoortse” activiteiten in de ELECTRON
Hierbij een indicatief overzicht van onze activiteiten. De oude Electron jaargangen zijn met zoekterm “Amersfoort” afgezocht.
Bij de gemelde activiteiten in de Electron vallen enkele zaken op. Amersfoort deed veel aan vossenjagen. In de jaren ’60 kwam daar het VERON PinksterKamp (VPK) in mei en het Radio Kamp in augustus bij. Met al deze evenementen toonde de VERON zich aan het grote publiek. Hieruit kan deels de toestroom van onze nieuwe leden verklaard kunnen worden.
Voor het binden en behouden van leden worden normaliter de activiteiten in de Electron bekend gemaakt. In de jaren ’50 gebeurde dit bij de afdeling Amersfoort onregelmatig. Kennelijk was de (voor)wetenschap van een vaste avond in de maand en/of “hoort zegt het voort” via de amateurband voldoende. Zo heb ik geen convocatie per post gevonden. Om potentiële nieuwe leden te kunnen werven werd soms gebruikgemaakt van de krant om geïnteresseerden uit te nodigen voor een lezing of te wijzen op een komend evenement. Ook is bekend is dat leden “introducés” meenamen.
Komt u ook? / afdelingsbijeenkomsten
In de jaren ’50 waren ook verwante electronica onderwerpen populair; zoals LF versterkers, Hi-Fi audio, bandrecorder. Opvallend er geen afdelingsmededeling te lezen waren in 1951, 1953, 1954 en 1955.
1950/12 | OM Veldkamp uitleg en demonstratie met de “Solovox”. |
1951 | geen |
1952/2 | nieuw bestuur met OM Kerkhoff (PA0QI) als secretaris. |
Lezing en demonstratie OM Manheim (PA0BT) z’n meetzendertje | |
1952/10 | OM Arends die een causerie hield over L.F.-versterkers. Vooraankondiging volgende causerie OM Bennik over z’n U.H.F.-set Onduidelijkheid volgende vergadering |
1953 | geen |
1954 | geen |
1955 | geen |
1956/11 | meetavond met griddipper van OM Schouten. Kennis over antennes met OM Steffens |
1956/12 | OM Arends ontvangst van UHF-signalen in Hotel Frank, Stationsplein |
1957/1 | nieuw bestuur secretaris wordt J.E. Gaillard. Tweede Hi-Fi discussie avond Hotel Frank, Stationsplein |
1957/2 | OM Huis PA0AD voordracht technische inrichting nieuwe KRO-studio |
1957/3 | OM Bennik, PA0OE, praatje over zijn zelfgebouwde bandrecorder |
1957/4 | Demonstratie met Hi-Fi apparatuur Hotel Frank, Stationsplein |
1957/5 | OM Arends vertelt over voortplantingsverschijnselen bij VHF |
1957/6 | OM Fortuin lezing synchronisatie van televisieontvangers, met demonstratie |
1957/11 | OM Simons een praatje over zijn ervaringen met 2 m apparatuur |
1957/12 | gezellige avond onderling QSO |
1958/1 | jaarvergadering plaats Hotel Frank, tegenover het station |
1958/3 | OM Bennik filmdemonstratie met bandrecordergeluid synchroon met film |
1958/11 | OM Fortuin praatje over ‘Practisch werken met de oscillograaf’ |
1959/9 | causerie bouwen van een eenvoudige peildoos |
1959/10 | Hotel Frank |
1959/11 | OM Lehman causerie over luidsprekers Hotel Frank |
1959/12 | N.V. Philips stereo-Hi-Fi demonstratie Bejaardencentrum, Nieuwstraat 12 |
1960/3 | bijeenkomst Hotel Frank |
1960/10 | bijeenkomst Hotel Frank |
1960/11 | bespreking 19-set en griddipper |
1960/12 | OM Arends lezing Staande golf en filterdoorlaatmetingen in het VHF-gebied |
1961/1 | OM Coster diavoorstelling radioverkeer en radio-astronomie. |
1961/3 | Dhr. Somers over werking van onzuivere kristallijne stof opbouw transistor |
1961/4 | OM Fortuin selectiviteit van televisieontvangers, OM Van Ingenegeren over EZB |
1961/5 | OM Varossieau demonstreert met wetenschappelijke films, SFW te Utrecht |
1961/9 | OM Grimbergen, PA0LQ causerie over vossenjagen |
1961/11 | Vergadering in Hotel Frank |
1962/1 | Huishoudelijke vergadering en OM Steffens praatje over solderen |
1962/2 | OM Steffens lezing over dipolen en voedingslijnen |
1962/3 | OM De Leeuw, PA0BL over kristallen en hun gebruik in filters en oscillatoren |
1962/4 | OM Derksen, PA0ADJ, over montage in Hotel Frank |
1963/1 | jaarvergadering plannen voor vossenjachten en velddag 1963 |
1963/2 | HB voorstel fusie VRZA en causerie van OM v.d. Broek, (PA0JEB) over 2 m apparatuur. |
1963/11 | PAoMW uit Hilversum op bezoek gehad. MW vertelde een en ander over generatoren |
1964/1 | huishoudelijke vergadering |
1964/2 | OM Coster voordracht ontwikkeling van de telecommunicatie met film |
1965/1 | drie leden van het afgetreden bestuur werden herkozen in andere functies |
1965/1 | tweede Hi-Fi avond. We bespreken schakelingen die ter tafel komen |
1965/2 | Hotel Frank. Aanvang 20.00 uur. Nadere bijzonderheden via PA0AA |
1965/3 | Hotel Frank. Aanvang 20.00 uur, tegenover het station. Nadere gegevens via PA0AA op 5 maart om 20.00 uur |
1965/5 | wordt onze afdelingsvergadering gehouden in Hotel ‘Frank’ tegenover het station. OM Gaillard zal het hebben over toepassing van de elektronica in de geneeskunde |
1966/6 | Velddagstation PA0CLA/A op de Leusderheide |
1966/8 | VERON kamp Leusderheide – PA6AA |
1967/5 | VERON Pinkster-Radiokamp op de Leusderheide nabij Hotel Waterloo |
1967/8 | VERON kamp Leusderheide – PA6AA |
1968/1 | Jaarvergadering bestuurswissel, lezing OM Meyer begin radioamateurisme. |
1968/2 | PA0NAR lezing over transistoren in Restaurant Amershof, Snouckaertlaan |
1968/2 | Tot nadere aankondiging: voortaan alle vergaderingen op de 2e vrijdag van de maand |
1968/3 | PA0UHS uitleg waar 50 Hz van gemaakt wordt en hoe zij bij ons komt |
1968/4 | lezing over radio modelbesturing met transistoren |
1968/5 | VERON-Pinkster-radiokamp 1968 |
1968/6 | OM Steffens lezing over compressie in audioversterkers |
1968/12 | PA0EZ eisen en problemen van de communicatie ontvanger |
1969/1 | Jaarvergadering en PA6MB meetavond ten huize van PA0FAS |
1969/2 | bijeenkomst in Amershof Snouckaertlaan |
1969/3 | OM Manheim film en bandrecorder te Amershof |
1969/4 | PA0UBF problemen rond RX in Amershof |
1969/5 | VERON-Radiokamp |
Vossenjachten / Bekerjachten / Conferentie
1950/6 | bekerjacht, start de Mof |
1951/10 | Landelijke Bekerjacht en conferentie Hotel Metropole, Stationsplein |
1952/4 | Avondvossenjacht |
1952/9 | Finale bekerjacht |
1953/9 | Bekerjacht en Vossenjagersconferentie Académie de Danse, Langestraat 113 |
1954/9 | Bekerjacht en Vossenjagersconferentie Café-Rest. ‘t Tramstation, Stationsplein 4 |
1955/9 | Bekerjacht en Vossenjagersconferentie Hotel Frank, Stationsplein |
1956/9 | Bekerslotjacht en Vossenjagersconferentie Hotel Metropole, Stationsplein |
1957/9 | Bekerslotjacht en Vossenjagersconferentie ‘A. G. Huis’, Paulus Buyslaan 1 |
1957/11 | Avondvossenjacht bij de Hertekop, hoek Arnhemseweg en Dodeweg |
1958/9 | Oefenjacht nieuw regelement samen met afd. ‘t Gooi en Utrecht |
1959/9 | Bekerjacht en vossenjagersconferentie Café Rest. Frank, Stationsplein |
1960/9 | Bekerslotjacht en Vossejachtconferentie Restaurant ‘Amershof’, Snouckaertlaan 11 |
1961/9 | Slotjacht en vossenjachtconferentie in de Karseboomcorner, Groest 53-a, Hilversum |
1962/9 | Slotjacht organisatie 80 meter met afdeling Leiden en Den Haag (2m) |
1963/0 | Bekerslotjacht en Vossenjachtconferentie Restaurant ‘Amershof’, Snouckaertlaan 11 |
1964 | geen |
1965 | geen |
1966/8 | bekerjacht tijdens VERON kamp |
1967 | vossenjacht tijdens VERON kamp |
1968 | vossenjacht tijdens VERON kamp |
1969 | vossenjacht tijdens VERON kamp |
Bijdragen VR / Regio bijeenkomsten
1950 | voorstel tien bekerjachten in diverse streken van het land |
1951 | deelname regiobijeenkomst te Hilversum |
1955 | 16e VR kascontrole door afdeling Amersfoort |
motie rond de organisatiewijze van het Radio Amateur Noodnet | |
1957 | voorstel terugkeer jaarlijkse inhoudsopgave Electron |
Tot slot
In de periode 1950 – 1970 waren de (radio)activiteiten in onze afdeling zeer wisselend. Maar dat sluit ook aardig aan op het landelijke beeld wat ik aantrof. Zo kreeg ik van OM Jan Hoek (PA0JNH) zijn onderzoek onder ogen van de vossenjachtgeschiedenis. Met name het beeld dat hij over de jaren ’50 schetst heeft treffende overeenkomsten voor onze radiohobby in het algemeen.
Nieuwsgierig geworden? Dan geef ik ze hier nog even weer.
Waarom was de belangstelling in het begin in verhouding zo groot?
- Kort na de oorlog waren er niet of nauwelijks zenders voor de amateur. Het vossenjagen was een heel goede vervangende tak van de hobby.
- Men had geen ander (elektronisch) vermaak thuis dan de radio.
- Men ging (nog) niet op vakantie.
- Het gezelschap der vossenjagers kon worden beschouwd als een ‘familie’ die elkaar tijdens de vossenjachten ontmoetten.
- Er waren vaak zeer fraaie (en dure) prijzen te winnen, die door het bedrijfsleven beschikbaar werden gesteld.
- Door PA0AD werden van 1952 tot 1958 de peildoos schildjes gemaakt. Tot (vermoedelijk) 1963 door anderen. Hiervoor was onder de fanatiekere vossenjagers veel belangstelling.
- Zelfbouw van een peildoos voor 80 meter was een vrij eenvoudige zaak. In Electron werden diverse ontwerpen hiervoor gepubliceerd. Begin jaren ‘60 werd dat ook het geval voor 2 m ontvangers.
Waarom is de belangstelling toch afgenomen?
- Het werd steeds moeilijker om afdelingen te vinden die de jachten wilden organiseren.
- De groep organisatoren die jarenlang de zaak gerund had, viel uit elkaar, deels door vertrek naar het buitenland van PA0AD en het overlijden van OM Bennik. De groep die het zou overnemen heeft de zaak voor een groot deel in de steek gelaten.
- De generatie, die vanaf het begin had deelgenomen, raakte erop uitgekeken, of werd te oud. Er was onvoldoende aanvulling met jonge vossenjagers.
- De problemen van de reiskosten. Men wilde niet meer per fiets of bromfiets grote afstanden afleggen om ergens in den lande te gaan jagen.
- De in het begin der 60-er jaren zeer sterk toenemen van andere mogelijkheden om de hobby te bedrijven. In het bijzonder moet worden gewezen op het toenemen van het aantal mobiele rally’s (per auto) waaraan door amateurs van heinde en ver werd deelgenomen.
- Andere evenementen, zoals Velddagen, Pinksterkampen, Dagen voor de Amateur en steeds langer wordende vakanties.
- Het sterk afnemen van het stimuleren van de ‘wedstrijdorganisatie’ bij de jongere deelnemers.
Uit dit alles blijkt ook steeds vaker dat maatschappelijke ontwikkelingen ook een rol te spelen. Hiermee kom ik aan het einde van een stukje blootlegging van “onze rijke geschiedenis”, waarover in de Amersfoortse Courant in 1968 werd geschreven.
Mijn onderzoek heb ik veel last gehad van het niet opschrijven of bewaren van onze afdelingsinformatie. Dus als u aanvullingen hebt voor het toekomstige 100 jaar VERON jubileum; bewaar ze goed en denk daarbij aan een goed opslagmedium! In de komende jaren wordt die keuze van belang, willen we niet in de Digital Dark Ages belanden.
In deze reeks zijn verschenen:
Geraadpleegde bronnen:
- Electron archief – Frank van Hamerveld (PA3DTX)
- Boek 50 jaar VERON – 100 jaar radio – Dick Rollema (PA0SE)
- Archief VR stukken – Jan Hoek (PA0JNH)
- Onderzoek Jan Hoek PA0JNH – Vossenjachten bekerjachten (1935 – 1965)
- PAo database – Remy Denker PA0AGF
- https://nl.wikipedia.org/wiki/Vrije_zaterdag