Op 4 mei 2024 vindt in Nederland de herdenking plaats van de in de oorlog omgekomen Nederlanders. Dat gebeurt op landelijk niveau, maar ook lokaal zullen gevallen Nederlanders worden herdacht.
Hoewel er dit jaar geen officiële herdenking zal plaatsvinden, heeft KPN aangeboden dat het terrein op 4 mei voor belangstellenden toegankelijk zal zijn (zie ook VERON.nl).
Ook bestaat de mogelijkheid om digitaal een bloem bij het monument te leggen.
Doe mee! Ga naar deze site en klik op “Leg een bloem”.
Tijdens de oorlog zijn radiozendamateurs in het verzet bezig geweest met het plannen en uitvoeren van illegale activiteiten. In veel gevallen hadden hun activiteiten te maken met een vorm van communicatie. Helaas zijn door verraad veel radiozendamateurs in deze periode gevangengenomen en ter dood gebracht, of door de barre omstandigheden omgekomen.
Ter nagedachtenis aan de gevallen radiozendamateurs is door de VERON in 1953 een gedenkteken onthuld. Dit monument staat nu op het terrein van KPN Broadcast Services in Hilversum.
Gedenkteken voor de in 1940-’45 gevallen radio-amateurs
IN Mei 1946 – een half jaar na de oprichting van de VERON – nam de Verenigingsraad het besluit, dat in het toekomstig Hoofdkwartier van deze vereniging van radio-amateurs een gedenksteen zou worden aangebracht ter nagedachtenis aan alle in de oorlog gevallen radiomensen, waaronder uiteraard een groot aantal radio-amateurs. Mede hiertoe werd het „VERON”-Fonds ingesteld.
Verleden jaar was men zover, dat tot uitvoering van de plannen kon worden overgegaan mede dank zij financiële steun van het Wetenschappelijk Radio Fonds „Veder”. Aangezien de V.E.R.O.N. momenteel nog geen Hoofdkwartier bezit, werd in overleg met de Directeur-Generaal der P.T.T., de heer L. Neher, het Radiostation te Kootwijk als voorlopige plaats voor het gedenkteken gekozen.
5 MEI 1953 – Onthulling door de Directeur-Generaal der P.T.T., de heer L. Neher, van de gedenksteen ter nagedachtenis aan de in de jaren 1940—1945 gevallen Radio-amateurs. Op de voorgrond, vl.n.r.: J. Stufkens (PAoJK), Beheerder van het VERON Fonds; H. Meiners (PAoNA), Algemeen Penningmeester; Ph. J. Huis (PAoAD), Algemeen Secretaris en Ir W. J. L. Dalmijn (PAoDD), Algemeen Vice-voorzitter van de V.E.R.O.N.; A. S. M. van Schendel (PA1JF), Chef E.R.D. der P.T.T.; L. J. van der Toolen (PAoNP), Algemeen Voorzitter van de V.E R.O.N.
Een toepasselijke plaats: eenzaam, maar te midden van kortegolfzenders, die dag en nacht in verbinding staan met alle delen van de wereld, zoals de heer L. J. van der Toolen (PAoNP), Algemeen Voorzitter van de V.E.R.O.N., opmerkte in zijn toespraak tijdens de bijeenkomst, die aan de eigenlijke onthullingsplechtigheid voorafging.
Het door de beeldhouwer H. J. J. Danneburg ontworpen gedenkteken symboliseert de in het verborgen werkende radio operators (drie kleine figuurtjes), die met elkaar in contact staan d.m.v. radiogolven (de cirkelsegmenten).
De heer Neher ging in zijn rede hierop verder in door er aan te herinneren, hoe de radio-operators in de bezettingstijd van alle verzetslieden wel het meest in afzondering werkten en op de minst spectaculaire wijze voortdurend in contact stonden met de „vrije wereld”, om zo de uiterst belangrijke berichtenwisseling tussen de verzetsgroepen enerzijds en de Londense regering alsmede de geallieerde autoriteiten anderzijds te verzorgen. Desniettemin werden juist zij het meest gevreesd door de bezetter, die dan ook steeds feller jacht op hen maakte.
Nadat de heer Neher — juist een maand tevoren was hij door de regering van de V.S. van Noord-Amerika onderscheiden met de „Medal of Freedom” in goud, wegens zijn voortreffelijk optreden in de vrijheidsstrijd — zijn treffende herdenkingsrede had uitgesproken, onthulde hij de gedenksteen, welke was ingemetseld in de voorgevel van het hoofdgebouw van Radio-Kootwijk.
Voor de Nationale Federatieve Raad van het Voormalig Verzet in Nederland spraken nog de penningmeester, de heer C. Brink, en de heer A. S. M. van Schendel, Chef Bijzondere Dienst der P.T.T., als oud-leider der berichtgeving.
Een 120-tal amateurs, enkele nabestaanden en delegaties van voormalige Verzetsorganisaties, woonden deze plechtigheid bij.
Na afloop van de plechtigheid was er gelegenheid tot het bezichtigen van het radiostation onder leiding van Ir M. C. Emmen, beheerder van Radio-Kootwijk.
Bron: Radio Bulletin – juni 1953 – blz. 309 en 310
Monument voor de in 1940-’45 gevallen radio-amateurs
Op 18 mei 1946 heeft de tweede Verenigingsraad besloten om het VERON-fonds in te stellen. Een van de doelstellingen van het fonds was de vervaardiging van een gedenkteken als eerbetoon aan de in de tweede wereldoorlog gevallen radioamateurs. Dat later, in een toen nog beoogd ‘Headquarter’ van de VERON, zou worden opgesteld ter nagedachtenis aan de in de oorlog gevallen radiomensen.
In de eerste jaren na de oprichting was er niet voldoende geld om deze gedenksteen te bekostigen. Mede door een bijdrage van de Stichting Wetenschappelijk Radiofonds Veder werd in 1952, hoewel van een ‘Headquarter’ ook toen nog geen sprake was, besloten om tot realisatie van het monument over te gaan.
In overleg met de Directeur-Generaal der PTT, Dr. L. Neher, werd besloten de gedenksteen te plaatsen op het terrein van Radio Kootwijk
Het door de beeldhouwer H. J. J. Dannenburg ontworpen monument symboliseert de in het verborgen werkende radio operators (drie kleine figuurtjes), die met elkaar in contact staan d.m.v. radiogolven (de cirkelsegmenten). Op de gedenksteen staat ook de tekst: ‘Radioamateurs offerden hun leven voor de vrijheid gedurende de oorlog’.
Het VERON-monument was bevestigd rechts op de noordelijke voorzijde van Gebouw A (ook wel “de Kathedraal” genoemd) van Radio Kootwijk en werd op 5 mei 1953 onthuld door de toenmalige directeur-generaal der PTT, Dr. L. Neher.
Begin jaren zestig is bij restauratie van Radio Kootwijk het gedenkteken van de muur verwijderd, tegen twee staanders bevestigd en herplaatst aan de linkerkant van de ingang van gebouw A.
In de herfst van 1998 werd aangegeven dat de gebouwen van Radio Kootwijk door PTT zouden worden afgestoten. Ons verzetsmonument zou, op enige termijn, daar verder niet meer kunnen blijven staan. Mogelijk zouden de gebouwen van Radio Kootwijk worden gesloopt.
Lucas Hendriks (PE1LMU), voorzitter van de Evenementen-Commissie, heeft vervolgens het monument in Kootwijk bij Gebouw A verwijderd en naar het Centraal Bureau in Arnhem gebracht om het daar voorlopig in een magazijn van Heyenoord op te slaan.
In de loop van 1999 heeft het HoofdBestuur (HB) officieel bekend gemaakt dat het monument naar een andere plek verplaatst zou gaan worden. Na een oproep in Electron werd in het HB vastgesteld dat het Bevrijdingsmuseum in Groesbeek en NOZEMA in IJsselstein de voorkeur hadden. Twee leden van het HB hebben deze plaatsen bezocht en zijn daarbij tot de conclusie gekomen dat de opstelplaats bij het hoofdgebouw van NOZEMA in IJsselstein de voorkeur zou krijgen. Vervolgens heeft het HB het aanbod van de NOZEMA (Nederlandsche Omroep-Zendermaatschappij) geaccepteerd en is het monument verplaatst naar het plantsoen van het gebouw van de “Binnenlandse Omroep” (zie foto).
Op 2 februari 2000 heeft Din Hoogma (PAøDIN) samen met Lucas Hendriks (PE1LMU) het monument op de nieuwe locatie geplaatst.
Op 4 mei 2000 vindt daar de eerste herdenking plaats. Bij die gelegenheid is de “Last Post” door de hoornist Peter Mourik uit Ede (Sergeant der Verbindingsdienst van de Landmacht) geblazen. Hij heeft dat gedaan in het militaire tenue van 1945, omdat de Verbindingsdienst in die dagen zijn 55-jarig jubileum vierde. Ook tijdens de herdenking van 2005 blies hoornist Peter Mourik de “Last Post”.
In het Electron van mei 2013 lezen we dat de nieuwe eigenaar van het gebouw en het terrein, KPN Broadcast Services, het pand in Lopikerkapel heeft verlaten en is verhuisd naar een nieuwe locatie in Hilversum. Sindsdien was het pand onbewoond. Dientengevolge kon het monument aan de Biezendijk niet meer blijven staan en KPN Broadcast Services heeft de VERON aangeboden om het monument te verhuizen naar het nieuwe adres. Het HB heeft daarmee ingestemd. Sindsdien staat het monument op het terrein van de KPN Broadcast Services aan de Witte Kruislaan 47 te Hilversum.
Ons monument is dus nu op z’n derde plek geïnstalleerd, maar het staat vanaf 1953 wel steeds in de schaduw van een PTT, NOZEMA of KPN Broadcast Services zendstationsgebouw.
De foto toont het monument met de bloemstukken die tijdens de 4 mei herdenking van 2020 zijn neergelegd
Onderzoek uitgevoerd door:
R.F.G. Denker (PAøAGF),
D.J. Hoogma (PAøDIN),
F.W.A. van Hamersveld (PA3DTX),
J. Hoek (PAøJNH) en
E.R.L. Krijger (PAøRSM)
Gedenksteen voor de gevallen Radio-amateurs
Op hoofdzendgebouw Radio Kootwijk
| (Van onze correspondent)
De heer L. Neher, directeur-generaal van de P.T.T.heeft Dinsdagmiddag een tijdelijk aan de voorgevel van het hoofdzendgebouw van Radio-Kootwijk aangebracht gedenkteken voor de tijdens de oorlog gevallen radio-amateurs onthuld, waarbij hij heeft opgemerkt, dat de vijand tijdens de oorlog nergens zo bang voor is geweest, als voor de nauwkeurige berichtgeving van de radio-mensen, die hij dan ook steeds sterker liet vervolgen, zodat tientallen van hen de dood hadden gevonden.
De genodigden voor het bijwonen van deze onthulling waren tevoren ontvangen in een zaal van hotel Radio, waar de heer L J. van der Toolen uit Santpoort, algemeen voorzitter van de vereniging voor experimenteel radio-onderzoek (VERON), hen had begroet en medegedeeld, dat in Mei 1946 uitgaande van deze vereniging een fonds was gesticht om door de oorlog getroffen en behoeftige radio-amateurs te helpen en een gedenkteken voor de in de oorlog gevallen radio-mensen op te richten, waarbij de vereniging veel medewerking had ondervonden van de vereniging voor wetenschappelijk radio-onderzoek. |
|
Het gedenkteken is een ontwerp van de Amsterdamse beeldhouwer, de heer H. J. J. Dannenburg. Op een plaat van Tsjechische kalksteen van 75 bij 100 cm is een bronzen medaillon bevestigd waarop kleine figuren de sprekende en luisterende radiomens uitbeelden. In de stenen plaat is een eenvoudig opschrift gegrift.
De heer A. S. M. van Schendel, uit Den Haag, de leider van het voormalige radioverzet. Dankte voor het eerbetoon jegens zijn gestorven makkers en de heer C. Brink, uit Amsterdam, was de woordvoerder van de nationale federatieve raad van het voormalige verzet in Nederland. Enkele bloem-stukken werden bij het gedenkteken neergelegd. De bedoeling is, dat later als de VERON een eigen gebouw zal bezitten, het gedenkteken hiernaar overgebracht zal worden.Na afloop van de plechtige onthulling heeft ir. M. C. Ennen, beheerder van bet radiostation Kootwijk de gasten gelegenheid gegeven dit station met zijn wereldbetekenis te bezichtigen.Bron:
6-5-1953 – Dagblad voor Nederland. |
 |
Radioamateurs offerden hun leven voor onze vrijheid – deel 1 |
| |
Radioamateurs offerden hun leven voor onze vrijheid – deel 2 |
| |
Ere wie ere toekomt |
